سەدو نۆزدە ساڵ لەمەوبەر بەدرخانیەكانو دواتریش پێشو پاش جەنگی جیهانیی یەكەم، رووناكبیرانو سیاسەتمەدارانی نیشتمانپەروەری كورد، سەرباری ئاستەنگو دژایەتی زۆر، رۆژنامەیان دەركردووەو ناچاریش بوون زمانی توركیو عەرەبی بەكاربهێنن، بۆئەوەی میللەتانی تر لەمافو داواكارییەكانی كورد تێبگەیەنن.
ئێستا تەواو پێچەوانە بۆتەوە، میدیا هەیە بەزمانی كوردی دەیەوێ بەرنامەو سیاسەتی دەوڵەتێكی تر بە وەرگری كورد بگەیەنێ، یان بەشێك لە میدیای تر بەزمانی شیرینی كوردی زیانی گەورە لە زمانو باری كلتووریو كۆمەڵایەتی كوردەواریش دەدەن.
هاوچەرخیبوون لە خەسڵەتە سەرەكییەكانی زمانی بەكارهێنراوی میدیایە، دەبێ لەگەڵ پێشكەوتنەكانی سەردەم بگونجێ، بەڵام بەشێك لەمیدیای كوردی دەگەڕێنو وشەو دستەواژەی كۆنو نەگونجاو لەگەڵ زمانی میدیا هەیە دەیدۆزنەوەو دیسانەوە برەوی پێدەدەن.
ئەو وشەو دەستەواژانە هێندە لاوازو بێناوەرۆكن، مرۆڤ رووی نایەت لەناو دانیشتنی میللیشدا بەكاریان بهێنێ، بەتایبەتی كێشەكە ئەوەیە، كە لەناونیشاندا بەكاردەهێنرێ، دوورو نزیك پەیوەندی بەناوەرۆكی هەواڵەكەوە نییە.
كۆتایی هەفتەی رابردوو، ئەندامێكی سەركردایەتی لەكۆبوونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی دێتە دەرەوە، كەچی ماڵپەرێكی ئاست نزم لەرووی پیشەییبوونو زمانەوە، دێت دەیكاتە هەواڵو ناونیشانەكەشی «كۆبونەوەی سەركردایەتی یەكێتی تەقەی تێكەوت»، شیكردنەوەی ناوێ لە سادەترین مانادا واتە كۆبوونەوەكە تەقەی تیاكراوە.
ئەم وشەو دەستەواژانە كە ماوەیەكە هەندێك ماڵپەر هێناویانەتە نێو فەرهەنگی كوردییەوە، جگە لەزیانگەیاندن لەزمانی كوردی، یاریكردن بە هەستی وەرگرو چەواشەكردنی رای گشتیشە.
باشە با سەرپەرشتیارانی ئەم میدیایانە كە بەشێكیان خۆیان بەپسپۆری هەموو بوارێك دەزانن، بابێن ئەم وشە و دەستەواژانەمان بۆ شیبكەنەوە، «هاڕەی كرد»، تەقەی تێكەوت»، «قەوما»، «بزانە چی بووە» و هتد...
با وشەكانیش بخەینە لاوە، ئەو هەموو لاوازیو هەڵەی زمانەوانیو تایپو رێنووسە لە هەواڵی ئەم میدیایانەدا هەیە چییە؟، ئەم كێبركێ بێتامە لەسەر بڵاوكردنەوەی هەواڵ لەڕووی چەندایەتی لەسەر حسابی چۆنایەتییەوە چییە؟ بۆ لایكو كلیک كردنی زیاترە، یان بۆ حەڵاڵ كردنی ئەو پاڵپشتییەیە، كە پێیاندەدرێ.
بەشێك لەمیدیا هەر خەریكی ورژاندنو خستنەڕووە، بەبێ ناوەرۆك، بەجۆرێك ئاڵۆزی زیاتر دەخوڵقێنێ، پاڵەوانو ترسنۆك، هەقو ناهەق، راستو ناڕاست، واقعو ناواقع لەیەك جیا ناكرێتەوە. رۆژانە نموونەی زۆر دەبینینو لەدیوی پشتەوەو ژێرەوەی بابەتەكەش دەزانین، كە چۆن هەندێك میدیا پێچەوانەی دەكەنەوە.
ئیدی كاتێتی بەشێك لەم میدیایانە كە بەمجۆرە كاردەكەن، بەخۆیاندا بچنەوە، لانی كەم بهێڵن خەڵك وەك خۆی بیربكاتەوەو ئەركی سەرەتایی میدیا كە راستگۆییو بێلایەنیو گەیاندنی زانیاریو هەواڵە وەك خۆی بۆ وەرگر، رابپەرێنن.
بە چاوخشاندنێكی خێراو سەرەتایی بەو میدیایانە، دەردەكەوێ چۆنو بۆچی كاردەكەن، كاتێك گرنگترین هەواڵ بە ئاسایی بڵاودەكرێتەوەو وتارێك یان هەواڵێك دژی فڵانو بەرژەوەندی فڵانە سپۆنسەری بۆ دەكەنو بەپارە ریكلامی بۆ دەكەن، دیارە كێ پاڵشتیان دەكات.
لەم وڵاتەدا، زۆر شت لەشوێنی خۆیان نەماونو ترازاون، یەكێك لەوانەش راگەیاندنە. لەوڵاتان میدیا رۆڵی چاك كردنی باری نالەبارو هۆشیاریو پێشكەوتنی كۆمەڵایەتی دەبینێ، بەڵام لەكوردستاندا میدیا تاڕادەیەك ئەم رۆڵەی لەدەستداوە.
میدیا لەباشووری كوردستان بۆئەوەی بتوانێ رۆڵی لە چارەسەركردنی كێشەكانو راستكردنەوەی باری لارو دۆخی شێواوی كۆمەڵ بەباشی بگێڕێ، پێویستە رەخنە لەخۆی بگرێو كەموكوڕییەكانی چارەسەربكات، دەشكرێ لەم بوارەدا ناوەندەكانی تریش هاوكاربن.
كوردستانی نوێ