نایەکسانیی جێندەری یاخود جیاکاریی (gender inequality or discrimination) بیرۆکەیەک یان بارودۆخێکە، نێرو مێ تێیدا چوونیەک نین، ئەوەش بۆ بەنایەکسانیی مامەڵەکردن یاخود وێناکردنەکانی تاکەکان دەگەڕێتەوە کە هەمووی یان بەشێکی پەیوەندیی بە جیاوازیی رەگەزییانەوەیە، چونکە سیستمە جێندەرییەکانییش بەزۆری زنجیرەیی و قوچەکیین. هاوکات نایەکسانیی جێندەری زۆرتر لەسەر بنەمای جیاوازی کۆمەڵایەتیی یان پێکهاتەی کۆمەڵایەتیی سەرچاوە دەگرێت (جولیا 2005).
ئەوەی بەرپرسان و دەستەڵاتدارانی هەرێمی کوردستان لە حکومەتی عێراقی داوادەکەن، هەمان ئەو داواکاریانەیە کە هەموو ساڵێک مێیینەو جوڵانەوەکانی مێباوەڕی (feminist movements) لە حکومەت، کۆمپانیا بازرگانییەکان، خاوەنی میدیاکان و هێزەکانی نێرسالاری (patriarchy powers) دیکەی نێو کۆمەڵگەی کوردی داوادەکەن. رەخساندنی هەلی یەکسان و مافی وەکیەکی، سەیرکردنیان وەک هاووڵاتییەکی پلەیەک و بەشدارییپێکردنیان لە پرۆسەکانی گەڵاڵەکردن و دروستکردنی بڕیاردا، دیارترین داخوازیین کە هەموو 25ی نۆڤەمبەرێک لە ساڵڕۆژی جیهانیی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بە مێینەدا دووبارە دەکرێنەوە. ئەمساڵیش لەژێر ئەم ناونیشانەی سەرەوەدا و لەیەکەمین چالاکی خۆناساندنییدا، رێکخراوی چاودێریی میدیای کوردی (چمک) ئێوارە کۆڕێکی رەخنەیی رێکخست بۆ هەریەک لە د.نەزاکەت حسێن پرۆفیسۆری یاریدەدەر لە بەشی راگەیاندنی زانکۆی سلێمانی و خانم لەتیف بەڕێوبەری رێکخراوی ئاسودە بۆ پێگەیاندنی ژنانی سەرکردە. هەردووکیان هەمان داواکارییان دووپاتکردەوەو جەختیان لەوە کردەوە کە ژن لە میدیای کوردییدا وێنەیەکی لاواز، ناشیرین و شێوێنراوی هەیە کە بریتییە لە قوربانییەکی سێکسی، بێدەسەڵات، ستەملێکراو، حازرخۆر، دەمەوەر، فریودەر، پارەخۆرو کێشەدروستکەر.
ئەگەرچی خودی ژنان و رێکخراوە پیشەییەکانیشیان بە هۆکارێکی پشت بەرهەمهێنانی ئەو وێنە شێوێنراوە ناوزەد دەکرێن، بەوەی نەیانتوانیوە داکۆکیی لەمافەکانی ژنان بکەن و رێگربن لەوەی ژن وەک شمەک و کاڵایەکی سێکسیی و هاووڵاتییەکی پلە دوو وێنابکرێت. بەڵام نابێ ئەو راستییەش نادیدە بگیرێت کە هەر جوڵەو چالاکییەکی ژنان بەشێوەیەکی ئەرێنی پێشوازی لێناکرێت و رووماڵێکی پیشەیی میدیایی بۆ ناکرێت. بۆنمونە بەدەگمەن رێکدەکەوێت ئەو بایەخە میدیاییەی بە کۆبوونەوەیەکی لاوەکیی حزبە کوردییەکان دەدرێت، هەمان گرنگیی بە کۆڕو کۆبوونەوەیەکی چارەنووسسازی رێکخراوەکانی ژنان بدرێت لەسەر پرسگەلی وەک گێچەڵی سێکسی، پێشێلکردنی ژیانی تایبەتیی و خێزانیی یاخود تۆقاندن و هەڕەشەی کوشتن.
بەدەر لەوانەش، بەدەگمەن نەبێت هیچ دەزگایەکی میدیایی کوردی زەمینەسازیی بۆ هاتنەپێشەوەی کچان و ژنان نەکردووە، تاوەکو لە ئاستە باڵاکانی بڕیاردان و بەڕێوەبردندا بن و وەک نێرینە هاوپیشەکانیان چانسی دەرکەوتن و سەرکەوتنیان بۆ بڕەخسێنرێت. بگرە هەر دەرکەوتن و سەرکەوتنێکی کچان و ژنانیش بە پرسە کۆمەڵایەتییەکانەوە پەیوەست دەکرێت و کەمتریش وەک سەرکردەیەک یان شیکەرەوەیەکی سیاسیی یاخود بیریارو زانایەک دەناسێنرێن. لەگەڵ ئەوەشدا، بەهۆی رێگرییە جۆربەجۆرەکانەوە بێت یان بەهۆی کەمتەرخەمیی و خەمساردیی خۆیانەوە بێت، ژنان زۆرجار وەک ئامرازێکی کاتبەسەربردن، رابواردن یان لەباشترین دۆخدا بۆ جوانکاریی دەزگاو دامەزراوەکان بەکاردەبرێن. واتە کەمتر وەک هاووڵاتییەکی خاوەن ئەرک و ماف سەیر دەکرێن و رێز لە لێهاتوویی پیشەیی و توانستە جۆربەجۆرەکانیان دەگیردرێت.
هەروەک چۆن زەمینەسازیی هەڵبژاردن و پرۆسەی دەنگدان نابنە هۆی دیموکراسییبوونی قەوارەیەکی سیاسی، بەهەمان شێوە هەبوونی یەک دوو مێیینە لە کەناڵێکی میدیایی، نابێتە بەڵگەیەکی قەناعەتپێکەر لەسەر گرنگیی ژن و پرسە جێندەرییەکانیان لە کارنامەو سیاسەتی میدیایی ئەو کەناڵەدا. بەڵام ژنان و جوڵانەوەکانیان بەرلەوەی پیاوان وەک عەلاگەی جل هەڵواسین سەیربکەن و هەموو بێدەستەڵاتییەکی خۆیانیان پێداهەڵواسن، وا باشترە کەمێک لە قورسایی و پێگەی جێندەریی خۆیان وردببنەوەو بەپلان و پرۆژەی ستراتیژییەوە کار لەسەر گۆڕینی بەشێک لەو وێنە شێوێنراوە بکەن کە میدیای کوردی بۆی دروستکردوون.
سەرنج:
ئەمەی سەرەوە ناوەخنی گۆشەی پێنجەمی چمک -ە، لەژمارە 603ی ئەمڕۆ (سێشەممە 28112017)ی رۆژنامەی ئاوێنەدا بڵاوکراوەتەوە