مـاڵ ئـاوا

مـاڵ ئـاوا

ئاسۆس هەردی

پاش بڵاوبوونەوەی هەواڵی راگرتنی رۆژنامەی ئاوێنە، قسەیەکی زۆر لەسەر پاشەکشەی میدیای ئازاد لەکوردستاندا کرا کە زۆربەیان شایانی خوێندنەوەو تێڕامانن. لەم دوا دەرفەتەدا منیش دەمەوێ چەند سەرەقەڵەمێک بنووسم، چونکە ئەستەمە لەوتارێکی ئاوا کورتدا بتوانین هەموو لایەنەکانی بابەتەکە شی بکەینەوە.

گەلێک هۆکار هەن بۆ پاشەکشەی میدیای ئازاد لەکوردستاندا، کە رەنگە زۆربەیان لای خەڵک‌و ئەو کەسانەی گرنگی بە بوارەکە دەدەن، زانراو بن. لەوانە: دۆخی سیاسی هەرێم‌و گوشارەکان، قەیرانی دارایی، پەتای بەربڵاوی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان‌و بەسەرچوونی سەردەمی میدیای چاپکراو (ئەمانەی دوایی دیاردەی جیهانین)و …هتد.

بەڵام پێموایە لەکوردستاندا، لەهەموو ئەوانە گرنگترو کاریگەرتر ئەو هەلومەرجە نایەکسانەیە کە بۆ پێشبڕکێ لەنێوان میدیای ئازاد لەلایەک‌و میدیای حیزبی‌و سێبەر لەلایەکی تر لەئارادایە. لەم قەیرانی داراییەدا، لەکاتێکدا میدیای ئازاد چنگەکڕێیەتی بۆ بەردەوام بوون‌و بەزەحمەت دەتوانێ کەمترین مووچە بۆ کارمەندەکانی پەیدا بکات، بەرەکەی ئەوبەر لەسایەی بانکی حیزب یان سیاسەتمەدارە باڵاکاندا بێخەم کاری خۆیان دەکەن. نەک هەر لەشارو شارۆچکەکانی کوردستان، بەڵکو لەپایتەختە گرنگەکانی جیهانیش ئۆفیس‌و پەیامنێریان هەیە، رۆژانە لەشوێنی رووداوە جیهانییەکانەوە پەخشی راستەوخۆ دەکەن، باشترین ئامرازو ئامێرەکانی پەخش‌و بڵاوکردنەوەیان بۆ دابین کراوە. لەم سەردەمی قەیرانی داراییەدا، کۆمپانیا گەورەکانیش ریکلامەکانیان هەر بۆ ئەوان دەنێرن، وەک موجامەلەیەکی ئەو حیزب یان سیاسەتمەدارەی لەپشتیانەوە وەستاوە. بۆیە مووچەی کارمەندەکانیشیان بەپێوەری کاری کوردستان خەیاڵییە. لەوانەش زیاتر، هەمیشە لەبابەتە گرنگ‌و حەسساسەکاندا، زانیاری (کە بە زۆریی لەلای حکومەت‌و دەزگا ئەمنییەکانە)، راستەوخۆ بەوان دەدرێ‌و کەناڵەکانی تر دەبێ لەوانی وەربگرنەوە. یاسای دەستکەوتنی زانیاریش کە بڕیاربوو ئەم کێشەیە چارەسەر بکات، جگە لە مەرەکەبی سەر کاغەز هیچی تر نیە. ئەمە دۆخێکە پەیوەندیی راستەوخۆی بە گەندەڵی‌و نەبوونی سیستمەوە هەیە. هەتا حیزب‌و سیاسەتمەداری ئێمە بواری ئەوەیان هەبێ دەست بەسەر داهاتی گشتیدا بگرن‌و بە ئارەزووی خۆیان بەکاری بێنن بێ ئەوەی هیچ کەس یان دەزگایەک هەبێت لێیان بپرسێتەوە، هەتا حکومەت‌و دامودەزگاکانی ئەم وڵاتە بە ویست‌و میزاجی حیزب‌و سیاسەتمەداران بەڕێوەبچن نەک بەپێی یاساو رێساکان، ئەم ناعەدالەتییە بەردەوام دەبێت.

لەبازاڕی ئازاددا ئەوەی بەرهەمی باشترو بیرۆکەی جوانترو سەرجڕاکێشتر پێشکەش بکات‌و (وەرگر) بەلای خۆیدا راکێشێت، براوەی پێشبڕکێکە دەبێت، بەڵام ئەمەی کوردستان پێشبڕکێیەک نیە لەسەر بنەمای چۆنییەتی. براوەو دۆڕاو لەسەر بنەمای بەرهەمی باش‌و خراپ دەستنیشان ناکرێن، بەڵکو براوە ئەوەیە کە پارەی بێشوماری لەبەردەستە بێ ئەوەی پێوەی ماندوو بووبێت. بەرهەمەکەیشی هەرچییەک‌و هەرچۆنێک بێت، بەردەوامبوونی مسۆگەرە.

ئەگەرچی گومانم لەوە نیە ئەو هۆکارانەی لەسەرەوە باسم کردن رۆڵێکی یەکلاکەرەوەیان هەبووە لەگەیشتن بەم دۆخەدا، بەڵام با منیش وەک خەڵکی تر هەموو ئۆباڵێکی شکستەکان بە عەللاگەی هۆکاری دەرەکیدا هەڵنەواسم‌و کەمێکیش قسە لەسەر خۆمان بکەم.

وەکو هاوڕێیەکی هاوپیشەم لەنووسینێکدا باسی کردبوو، رەنگە یەکێک لەکێشەکانی ئێمە پەیوەندی بە ئیدارەوە هەبووبێت. بیرمە ئەو ستافەی کە لەدامەزراندنی ئاوێنەدا بەشداربووین، هەر هەموومان سەروکارمان لەگەڵ بەشی نووسیندا هەبوو، کەسێکمان تێدا نەبوو لەئیدارەو بەتایبەت ئیدارەی میدیایەکی سەربەخۆدا کە ناچار بێت بۆ بەردەوام بوونی خۆی تەنها پشت بە خۆی ببەستێت، هیچ ئەزموونێکی هەبێت. بۆیە هەر لەسەرتاوە ناچار بووین داوا لەو هاوڕێیانەمان بکەین کە پسپۆڕی ئیدارەو بازاڕکردن‌ بوون، بێن‌و هاوکارمان بن، سیستمێکی ئیداری‌و مالیمان بۆ دانێن کە لەگەڵ کارەکەماندا بگونجێ. کێشەکەش هەر لەم سەرەتایەوە دەستی پێکرد. لەسەرەتادا ئاسان نەبوو سیستمەکە قبووڵ بکەین. بۆ نموونە رووی دەدا هاوکارێکمان کە بۆ کاری رۆژنامەوانی تەکسییەکی گرتبوو، ئیدارە داوای لێدەکرد بۆ وەرگرتنەوەی خەرجییەکەی چەند دێڕێک بنووسێ بۆ ئەوەی پاش ئیمزاکردنی لەلایەن بەرپرسە راستەوخۆکەیەوە بۆی سەرف بکرێتەوە، تووڕە دەبوو، دەیوت دیارە متمانەتان بە من نیە!

با نموونەیەکیش لەسەر خۆم بێنمەوە: بیرمە کاک کاوان فەرەج کە یەکەمین بەڕێوەبەری ئاوێنە بوو، رۆژێک هات بۆ لام‌و وتی: "ئێمە لەسەرەتای کارەکەمانداین. هێشتا رۆژنامەکە لەبازاڕدا جێگەی خۆی نەکردۆتەوە، مەسرەفمان زۆرەو داهاتمان کەم. بۆیە من بەباشی دەزانم جارێ کارمەندی تازە وەرنەگرین، تا کەمێک دۆخی ماددیمان باشتر دەبێت”. منیش قسەکەیم بە مەنتیقی زانی‌و وتم زۆر باشە هەر وا دەکەین. چەند رۆژێکی نەبرد، هاوڕێکانم هاتن وتیان کوڕێکی زۆر باش هەیە دۆخی ژیانی زۆر خراپەو شوێنیشی نیە، با وەکو پاسەوان لای خۆمان دایمەزرێنین، شەوانیش لەنووسینگە بخەوێ. منیش بێ بیرکردنەوە رازی بووم! رۆژی دوایی کاک کاوان هات بۆ لام‌و بەسەرسوڕمان‌و کەمێکیش تووڕەییەوە کە لەجێی خۆیدا بوو، وتی باشە ئێمە دوێنێ چیمان وت؟!

جگە لەوەش کۆنترۆڵکردنی سیستمی دابەشکردنی رۆژنامەکەو کۆکردنەوەی داهاتەکەی گێژاوێکی تر بوو کە تا ماوەیەکی دوورودرێژ وزەیەکی زۆری لێبردین‌.

بێگومان تووشی خەڵکی هەلپەرست‌و بەرژەوەندخوازیش بووین لە بەشی نووسین‌و ئیدارەشدا، کە ئاوێنەیان بۆ گەیشتن بە ئامانجی خۆیان بەکارهێنا، بەڵام ئەمەیان بابەتێکی ترە.

بەکورتییەکەی ئێمە لەئیدارەو مامەڵەی بازاڕمان نەدەزانی، ئامادەش نەبووین گوێ لەخەڵکێک بگرین کە لێیان دەزانی. بۆیە بەردەوام کێشە لەنێوان بەشی ئیدارەو بەشی نووسیندا هەبوو. سەرەنجام لەساڵی ٢٠٠٨دا کاتێک هاوڕێم کاک ئەحمەد موفتی دەستی لەپۆستی بەڕێوەبەر کێشایەوە، هاوڕێکانم داوایان لەمن کرد ئەو ئەرکە لەئەستۆ بگرم. داواکەیان لەبەر ئەوە نەبوو کە من لێزان‌و شارەزای ئیدارەو بازاڕم چونکە ئێستاشی لەگەڵ بێت من بەکەڵکی ئەو کارە نایەم، بەڵکو لەبەر ئەوە بوو من وەکو خۆیان بووم‌و ئەگەری لێک تێگەیشتن‌و پێکەوە گونجانمان زیاتر بوو. وەک هاوڕێیەکی خۆیان هەم متمانەیان پێم بوو، هەم قسەشیان زیاتر لێوەردەگرتم، کە دیارە جێگەی سوپاس‌و پێزانینی منە.

لەماوەی یەک دوو ساڵدا هەرچۆنێک بوو بەهاوکاریی هەموو هاوڕێیان بەتایبەت کاک کەمال مەعرووف، توانیمان هەندێ شت رێک بکەینەوە، بۆنموونە کۆنترۆڵکردنی دابەشکردن‌و کۆکردنەوەی داهات. جگەلەوەش ئەو سەردەمە، سەردەمی گەشەی ئابووریی هەرێم‌و تەقینەوەی بازاڕی کوردستان بوو، رۆژ بە رۆژ کۆمپانیای نوێ دروست دەبوون‌و کۆمپانیا جیهانییەکانیش روویان لە کوردستان دەکرد. هەڵبژاردنی ساڵی ٢٠١٠ی پەرلەمانی عێراقیش درفەتێکی گەورە بوو بۆ بازاڕی ریکلام‌و ئێمەش لەم بوارەدا ستافێکی چالاکمان هەبوو. بیرمە ئەو ساڵە نەک کورتهێنانمان نەبوو، بەڵکو قازانجێکی باشیشمان کرد. بەڵام ئەمەیش بۆخۆی بوو بە کێشەیەک! چونکە راشکاوانە بڵێم نەمانتوانی ئەم دۆخە بەباشی بەکاربێنین‌و بناغەیەک بۆ سەرچاوەیەکی داهاتی بەردەوام بۆ خۆمان داڕێژین، یا هیچ نەبێ سیستمێکی عادیلانە بۆ سوودمەندبوونی هەموو ستافەکە دابنێین. ئەو داهاتەمان لەکڕینی ئامێری نوێی چاپدا سەرفکرد، کە دواجار لەبەر بێبازاڕی‌و نەشارەزایی خۆمان لەبازاڕی چاپدا، سوودێکی ئەوتۆی پێ نەگەیاندین‌و لەقەیرانەکەدا ناچار بووین هەمووی بە زەرەر بفرۆشینەوە. دیارە لەمەشدا بەرپرسیارێتیی یەکەم بەر من دەکەوێ، منیش هەر ئەوەندەم لێدەزانی! ئەم دۆخە دووبارە کێشەی بەشی ئیدارەو نووسینی زیندوو کردەوە. هەندێک جار کێشەکان دەگەیشتنە ئاستێکی زۆر ناخۆش‌و بێتام کە خەریک بوو دەبووە هۆی لێکترازان. بەداخەوە زۆریش بەدوور نەبوون لەهۆکاری شەخسی.

لەگەڵ هەموو ئەوانەشدا، دەگەڕێمەوە بۆ سەرەتاو دەڵێم ئەگەر ئەو کێشانەی ناوخۆیشمان نەبووایە، قەیرانی دارایی کوردستان ئەوەندە قووڵەو ئەوەندە درێژەی کێشاوە، مەگەر هەر بانکی حیزب‌و بانکی سیاسەتمەدارەکان دەرەقەتی بێت‌.

ئێستا کە دوا ژمارەی چاپکراوی "ئاوێنەی هەڵبژاردن” بڵاودەکرێتەوە، دانی پێدا دەنێم کە لەدۆخی سەخت‌و قەیراناویی کوردستاندا وەک بەڕێوەبەرێک دەرەقەتی کێشەکان نەهاتم‌و نەمتوانی رێگە لەم کۆتاییە ناخۆشە بگرم. لەگەڵ ئەوەشدا ویژدانم ئاسوودەیە کە تا ئەوپەڕی توانای خۆم دڵسۆزانەو بێنیازانە کارم کردووەو هەوڵم داوە لەهەر پۆستێکدا بم، سنووری ئەرک‌و دەسەڵاتەکانم نەبەزێنم. پێم وایە هەردوو هاوڕێم کاک شوان محەمەدو کاک سەردار محەمەدیش شایەتیی ئەوەم بۆ دەدەن لەو رۆژەوە کە پۆستی سەرنووسەرم رادەستیان کردووە، جگە لە سەرنجی دۆستانە، هەرگیز دەستم نەخستۆتە کارەکانیانەوە. بگرە تەنانەت لەم دوو ساڵەی دواییدا کە ناچاربووین ژمارەی رۆژنامەنووسەکانمان کەم بکەینەوە، بە شانازییەوە وەک هەواڵسازێک هاوکاریی کاک سەردارم کردووە. هەمیشەش ئەو سەرنووسەرو بەرپرسی من‌و منیش هەواڵسازێکی بەردەستی ئەو بووم.

ئێستاش ئەگەرچی هیچ پۆستێکی رەسمیم لەئاوێنەدا نامێنێت، بەڵام تا ناوی ئاوێنە زیندوو بێت، من بە کردەوەو بەردەوام خۆم بە کارمەندی دەزانم. لەم دەرفەتەدا هەر ئەوەندەم پێ دەکرێ سوپاسی هەموو خوێنەران، هاوکارەکانم، خاوەن پشکە بێنیازەکانی ئاوێنە، هەموو ئەو نووسەرو رۆشنبیرو هاوڕێ‌و دۆستانە بکەم کە بەهەرشێوەیەک بۆیان کرابێ هاوکارییان کردووین. سوپاسی تایبەتیشم بۆ خاوەن‌و کارمەندانی چاپخانەی کوردستان کە هەمیشە ئاوێنەیان بە رۆژنامەی خۆیان زانیوەو بەردەوام تەحەممولی دواکەوتن‌و بێ پارەییان کردووین. هیواداریشم هەموان لە هەڵەو کەموکوڕییەکانم ببوورن‌و لەسەر بنەمای نییەت‌و نیازم موحاسەبەم بکەن.

ئەمڕۆ "دوا ژمارەی چاپکراو”ی ئاوێنەی هەڵبژاردن بڵاو دەبێتەوە، بەڵام نە کۆتایی ئاوێنەیە نە کۆتایی میدیای ئازاد. ئەمە تەنها قەیرانێکە، چەند درێژەش بکێشێ هەر تێدەپەڕێ. چونکە گومانم لەوە نیە داهاتوو هەر بۆ ئازادی‌و میدیای ئازادە.

لەکۆتاییدا دەمەوێ ئەو راستییەش بە خوێنەرانی ئازیز بڵێم، پاش بڵاوبوونەوەی هەواڵی راگرتنی رۆژنامەکە، چەند لایەنێک لە”ئۆپۆزسیۆن‌و دەسەڵاتدار” پێشنیاریان بۆ کردین هاوکاریمان بکەن‌ بۆ بەردەوام بوونی، کە سوپاسیان دەکەین. بەڵام قەناعەتی ئێمە وابوو و وایە: باشترە بە جوانییەکانییەوە بینێژین وەک لەوەی بە ناشرینی بیهێڵینەوە.

ئاوێنه‌

AM:01:40:08/08/2018