ئەمڕۆ یادی ١٢١ ساڵەی رۆژنامەنووسی کوردییە، روانینێکی سەرپێی بۆ ئەو مانشێتانەی میدیاکان کە باسی ئەم یادە دەکەن، زۆر بە ئاسانی ئەوەمان دەخاتە بەرچاو کە هەر یەکەو بە داڕشتینێکی نامۆ و (مەزبوحانە) هەڵپەی ئەوەیەتی پێمان بڵێ گرنگییەکەی لە لای منە، یا بە وێنە و فۆتۆیەکی سەمەرە یا بە لێدوانێکی ورووژێنەر و ... ئەمە چیدی بووەتە نەریت و چەند ساڵێکە بۆ هەموو هەواڵ و بابەتێک حاڵ بەم شێوە ئەڕوات و رکابەرییە لە سەری.
دیارە گەیشتن بەم دۆخە چیرۆکێکی هەیە کە رەنگە لێرەدا باسکردنی وا دەست بدات لەو وەڵامەوە دەست پێ بکەین کە لە بەرامبەر پرسیاری بۆچی وادەکەن؟ وەری دەگرین. وەڵام ئەمەیە: ئێستا میدیا مارکێتینگە.
،،
میدیای كۆمپانیاكان میدیایەکی هەڵقوڵاوی کۆمەڵگەی سەرمایەدارییە و ژینگە سەرەکییەکەی کۆمەڵگەی سەرمایەدارییە
لە راستیدا (مارکێتینگ - بازاڕگەری) دەستبەجێ ناو و نیشانی ئەو جۆرە میدیایەمان پێ دەدات کە بە (Corporate media – میدیای کۆمپانیاکان) لە جیهاندا ناسراوە و ئێستا لە زۆر شوێن و بە هەڵە بووە بە مۆدێلێکی باو بۆ کاری میدیایی. لە بارەیەوە زۆر شت دەکرێ بوترێت، بەڵام با لێرەدا ئەوەندە بڵەین کە میدیایەکی سەرمایەداری رەهایە و ئامانجی تەنیا و تەنیا سوود و قازانجی ئابوورییە.
بێ ئەوەی هەڵسەنگاندنێکی بۆ بکەم و بە چاک یا خراپ باسی بکەم، ئەبێ بڵێم وەک خۆی میدیایەکی هەڵقوڵاوی کۆمەڵگەی سەرمایەدارییە و ژینگە سەرەکییەکەی کۆمەڵگەی سەرمایەدارییە بە هەموو تایبەتمەندی و هاوکێشەکانی خۆیەوە.
پێویستە ئەوەیش بزانین میدیای کۆمپانیاکان لە کۆمەڵگە سەرمایەدارییە پێشکەوتووەکاندا بە هاوبەشی و پشتگیری چەندین کۆمپانیای بازرگانی دادەمەزرێت کە هەندێکجار کۆمپانیاکان تەنیا کۆمپانیای ناوخۆی وڵاتێک نین و هەر یەکەو لە وڵاتی خۆیدا بەڵام لە چوارچێوەی بازرگانی ئازاددا بەشدارە و خاوەن پشکە لە دامەزراندن و پشتگیریکردنی ئەو جۆرە میدیایەدا، لێکدانەوەی رووی ئابووریی و سیاسی و ئەمنی ئەو هاوبەشییە و کاریگەرییان لە سەر پەیامی میدیایی وردەکاری خۆی هەیە کە بێگومان هەر بۆ وڵاتانی سەرمایەداری گونجاون و، باسکردنی دەرفەتی دیکە دەخوازێت.
ئەوەی لێرەدا مەبەستە پرسی لاساییکردنەوەی مۆدێلی کاری ئەو جۆرە لە میدیایە، لە سەر بنەمای ئەو پرسیارەی کە ئایا تا چەند بۆ وڵاتانی پاشکەوتوو و بگرە بۆ نەتەوە بندەستەکان کارێکی گونجاوە؟
،،
میدیای كوردی لە بری باسکردنی راستی کێشە و گرفتە قووڵەکان، سەرقاڵە بە بەرهەمهێنانی ئەو پەیامانەی بە شێوەیەکی ساختە و رووکەشی وەرگر شۆک دەکەن.
بە لێکدانەوەیەکی سادەی ئەو مۆدێلە کارییە، بۆمان دەردەکەوێت کە بۆ کۆمەڵگەی پاشکەوتوو (پێشنەکەوتوو – پەرە نەسەندوو) یا بندەستی وەکوو کورد، نەک هەر مۆدێلێکی گونجاو نییە بگرە زۆریش نەگونجاو و بێ داهاتووە. میدیای کۆمپانیاکان چونکە ئامانجی سەرەکی سوود و قازانجی مادییە پێویستی بە ژینگەی ئارام و ئاسوودەیە و دژی هەموو جۆرە رادیکاڵیزمێکە کە مەترسی بۆ سەر سەرمایەی کۆمپانیاکان دروست بکات.
هەر بە هۆی ئەوەیشە کە بەردەوام لە بری باسکردنی راستی کێشە و گرفتە قووڵەکانی مرۆڤ و کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی، بە شێوازێکی زۆر ورد و زیرەکانە سەرقاڵە بە بەرهەمهێنانی ئەو پەیامانەی بە شێوەیەکی ساختە و رووکەشی وەرگر شۆک یا سوورپرایز دەکەن.
ئەو پەیام و وێنە و بەرنامە ورووژێنەرانەی کە ئەندازیاریی تایبەتیان بۆ دەکرێت. وەکوو ئەوەی لە پەرەگرافی سەرەتا سووکە ئاماژەیەکم پێدا و خۆتان رۆژانە بە فراوانی دەیانبینن و بزەیەکی تاڵیان بۆ دەکەن و تێیان دەپەڕێنن.
لێرەدا پرسیار ئەوەیە کە بە راستی بۆچی ئێمە بەو شێوەیە مامەڵە لەگەڵ ئەو جۆرە پەیامە میدیاییانە دەکەین؟ وەڵامەکە زۆر ئاسانە: چونکە کوردین، هەر چرکەیەکی بوونمان کارەساتێکی رۆح تەزێنە و ئێمە وەکوو تاکێکی ئاسوودەی کۆمەڵگە سەرمایەدارییە پێشکەوتووەکان بەو پەیامە بێتامانە نەک هەر سورپرایز و شۆک نابین بگرە قێزمان دەشێوێتەوە.
،،
چیرۆکی گەورەی کورد چی بە سەر هاتووە؟! کە میدیاکەی لە یادی ١٢١مین ساڵیدا قەیرانی بەرهەمهێنانی بابەتی هەیە.
کە دەڵێم ئەو مۆدێلە کارەی میدیا بۆ کورد و وڵاتانی پەرەنەسەندوو بێ داهاتووە، چاوم لەوەیە کە مێژوومان لە زۆر بواردا مۆدێل و میتۆدی هاوردە و نەگونجاو لەگەڵ دۆخی خۆی تاقی کردەوە و بە هیچ نەگەیشتن و تا ئاستی نوکتە دابەزین. نموونەیش هەر لە بواری میدیادا رادیکاڵیزمی ساختەی چەپ (نەک خودی فەلسەفەی چەپ)، مۆدێرنیزمی ساختەی ئەتاتورکی و رەزاشایی و ...، بەڵام دیارە لەگەڵ ئەوەی بە هیچ نەگەیشتن زیانی زۆریان گەیاند و زۆر بەهایان بە فیڕۆ دا.
چیرۆکی گەورە (Narrative macro)ی کورد شۆڕش و بەرخۆدان بووە بۆ رزگاریی و سەربەخۆیی، چیرۆکێک کە بە رادیۆیەکی ترانزیستۆری لە ناو سەنگەرێکەوە ساڵانی ساڵ خوێنی خرۆشاوی بە دەمارەکانی بزووتنەوەیەک دەگەیاند.
زۆر بۆچوون هەیە کە پێداگرن لە سەر ئەوەی چیدی لە جیهاندا چیرۆکە گەورەکان کۆتاییان پێ هاتووە. ئایا چیرۆکی گەورەی کوردیش کۆتایی پێ هاتووە؟ کە بەم هەموو سیستەمە پێشکەوتووەی میدیاوە، هێشتا قەیرانی بابەتی هەیە و لە حاڵێکدا هەموو ژیانی قەیرانە، رۆژ تا ئێوارە مێشکی ئەگووشێ بەشکەم بابەتێکی وا بڵاو بکاتەوە سەرنجی وەرگری پێ رابکێشێت؟ یا خۆی بە هەر شێوە و وێنەیەک بنوێنێ بەڵکوو (ئۆخەی شکوور) یا (ئەرێ وەڵلا)یەک بە دەست بێنێ؟ یا بە زمانە سانتیمانتالیستییەکە (واااو!!) ێک بە دەست بێنی؟ .. لایکێک .. شێرێک .. ناوبانگ بە دەست بێنێت؟ لە راستیدا بەو شێوەیە ناوبانگێک بە دەست دێنێت، بەڵام ئایا ناوەرۆکیش؟ .. میدیا ناوبانگە؟! یا ناوەرۆک؟! ئێستا چیرۆکی گەورەی کورد چییە؟! چیرۆکی گەورەی کورد چی بە سەر هاتووە؟! کە میدیاکەی لە یادی ١٢١مین ساڵیدا قەیرانی بەرهەمهێنانی بابەتی هەیە؟!
diplomaticmagazine